CITAZIONE
Mah ... ho dei dubbi a riguardo: questo verrebbe dire che nella porta dello Zodiaco si trovano due formelle (Pistrix e Cetus) che ( i 2 nomi sono sinomini, come anche Balena) rappresentano la stessa costellazione: quale sarebbe il motivo di questa bizzaria?
L'obiezione è perfettamente logica. Per altro, si potrebbe ipotizzare che con il nome "Pistrix" si sia inteso indicare qualche altra costellazione (ma perché,poi?).
CITAZIONE
Diciamo che l'Eclittica si comporterebbe come da te ipotizzato se la terra fosse un mappamondo che gira solo su se stesso e noi ci trovassimo sull'Equatore ...
Sì, infatti.
Si potrebbe pensare allora che, nell'inclinazione, sia compresa anche l'altezza del portale, con le costellazioni che potevano trovarsi presso la base od anche presso l'archivolto.
Tuttavia a questo punto farei fatica a vedere indicazioni su questo nell'iconografia degli stipiti.
Qualora la cosa possa essere i qualche utilità, aggiungo qui di seguito ciò che Igino riporta sul tramonto (ed altro) a proposito di buona parte delle costellazioni non zodiacali (ma non tutte).
XI. PERSEUS.
Huius sinistrum crus et humerum laevum circulus aestivus a reliquo corpore dividit. Ipse manu dextra arctoum circulum tangit, dextro pede caput Aurigae premere velut currens videtur.
CITAZIONE
Idem occidens Sagittario et Capricorno exorto
, inclinatus ad caput versus cum Ariete et Tauro rectus exoritur. Habet autem in utroque humero stellam I, in manu dextra clare lucentem I qua falcem tenere dicitur, quo telo Gorgona interfecit; in sinistra alteram, qua caput Gorgonis tenere existimatur. Habet praeterea in ventre stellam I, in lumbis alteram, in dextro femine I, ad genu I, in tibia I, in pede I obscuram, in sinistro femine I et in genu alteram, in tibia duas; in sinistra manu, quod Gorgonis caput vocatur, stellas IIII. Omnino est stellarum XVIIII. Caput eius et falx sine sideribus apparet.
Hunc Aratus cum diceret inter astra kekonismenon figuratum, acceperunt complures eum pulverulentum dictum; quod minime convenit posse inter sidera etiam pulverulente apparere. Quod si esset, dignior erat Orion, cui idem adscriberetur; primum quod assidue est venatus et semper in terra fuit, deinde quod adhuc inter sidera venari videtur. Perseus autem qui assidue volaret, non potest pulverem habere. Quod igitur est: cum vellet Aratus eum currentem obscure significare, usus Aeoliorum ratione, eum kekonismenon dixit. Aeolii enim cum volunt aliquem decurrere significare, kekonisthai dicunt; id quod Aratus vult demonstrare, non ut illum volantem assidue pulverulentum dicat. Quod a multis perperam est intellectum.
XV. AQUILA
ala dextra non multum extra circulum aequinoctialem prodire, sinistra autem non longe a capite Ophiuchi figurata videtur. Praeterea rostrum eius a reliquo corpore dividit circulus, quem supra diximus a Cancro ad Capricornum pervenire. Media autem finitur ab eo, quem supra lacteum orbem demonstravimus esse.
CITAZIONE
Haec occidit exorto Leone
; exoritur autem cum Capricorno, habens in capite stellam I, in utraque penna I, in cauda I.
XVI. DELPHINUS
non longe ab Aquilae signo figuratus, incurvatione caudae novissimae tangit aequinoctialis circuli circumductionem, capite prope coniungens equi Pegasi rostrum. Hic exoritur cum Sagittarii posteriore parte;
CITAZIONE
occidit autem cum Virgo exorta
est a capitis fine. Habet autem in capite stellas II, supra caput ad cervicem versus II. Ad ea quae ini ventre velut pennae videntur, habet stellas III, in scapulis I, in cauda II. Omnino est stellarum VIIII.
XVIII. DELTOTON
autem in triangulum deformatur, aequis lateribus duobus, uno breviore, sed prope aequali reliquis. Inter aestivum et aequinoctialem circulum supra caput Arietis, non longe ab Andromedae dextro crure et Persei manu sinistra conlocatum;
CITAZIONE
cum Ariete toto occidens
, oriens autem cum eiusdem dimidia priore parte. Habet stellam in unoquoque angulo I.
Nunc protinus XII signorum figurationem dicemus, quorum est princeps Aries.
XXX. PISTRIX
a cauda media dividitur ab hiemali circulo, spectans ad exortum, rostro prope posteriorem Arietis pedem iungens. Huius priorem partem corporis, quae spectat ad exortum, prope alluere flumen videtur.
CITAZIONE
Haec occidit exorto Cancro et Leone
, exoritur autem cum Tauro et Geminis. Sed habet in extrema cauda II obscuras, ab eo loco usque ad reliqui corporis curvaturam V, sub ventre VI, omnino XIII.
XXXI. ERIDANUS
a sinistro pede profectus Orionis et perveniens usque ad Pistricem rursus diffunditur ad Leporis pedes et protinus ad antarcticum circulum tendit. Huius figurationem hiemalis circulus dividit ab eo loco, quo prope coniungitur Ceto.
CITAZIONE
Hic Scorpione exorto occidere
, exoriri autem cum Geminis et Cancro videtur. Habet autem stellas in prima curvatura III, in secunda III, item in tertia usque ad novissima VII. Omnino est stellarum XIII.
XXXII. LEPUS
autem infra sinistrum pedem Orionis per hiemalem circulum fugiens et ab eo inferiore parte corporis divisus,
CITAZIONE
occidit Sagittario exorto
, oritur cum Leone. Habet autem stellas in utrisque auribus singulas, in corpore passim dispositas II, in pedibus prioribus singulas. Ita sunt omnino VI.
XXXIII. ORION.
Hunc a zona et reliquo corpore aequinoctialis circulus dividit, cum Tauro decertantem collocatum, dextra manu clavam tenentem et incinctum ense spectantem ad occasum, et
CITAZIONE
occidentem exorta Scorpionis posteriore parte et Sagittario exoriente
, cum Cancro autem toto corpore pariter exsurgentem. Hic habet in capite stellas III claras, in utrisque humeris singulas, in dextro cubito obscuram I, in manu similiter I, in zona III, in eo quo gladius eius deformatur III obscuras, in utrisque genibus singulas claras, in pedibus singulas. Sunt omnino XVII.
XXXIV. CANIS
Leporem fugientem consequens posterioribus pedibus dividitur ab hiemali circulo, pedem dextrum Orionis paene suo capite coniungens, capite ad occasum spectans, sed caput ad aequinoctialem circulum tendit;
CITAZIONE
occidens oriente Sagittario
, exoriens autem cum Cancro. Hic canis habet in lingua stellam I, quae stella Canis appellatur, in capite autem alteram, quam nonnulli Sirion appellant, de quo prius diximus. Praeterea habet in utrisque auribus singulas stellas obscuras, in pectore II, in pede priore III, in interscapilio III, in sinistro lumbo I, in pede posteriore I, in pede dextro I, in cauda IIII. <omnino> XX.
XXXVI. ARGO.
Huius puppis hiemalem circulum et maioris Canis caudam contingens inferiore parte novissimae navis, inclinata antarcticum circulum tangit;
CITAZIONE
occidens Sagittario et Capricorno exorto
ut in mari collocata, exoriens autem cum Virgine et Chelis. Haec habet in puppi IIII, ad singula gubernacula ad primum stellas V, ad alterum IIII, circum carinam V, sub reiectu V, ad malum III. Ita tota est stellarum XXVI. Quae quare non sit tota in mundo collocata, prius diximus.
XXXVII. CENTAURUS.
Hic ita figuratur, ut in antarctico circulo niti pedibus, humeris hiemalem sustinere videatur; capite prope caudam Hydrae coniungens, hostiam dextra manu tenens supinam, quae pedibus et extremo ore circulum hiemalem tangit, inter eum et antarcticum orbem collocata. Centauri autem crura a reliquo corpore dividit circulus qui lacteus vocatur. Hic spectans ad ortus signorum.
CITAZIONE
totus occidit Aquario et Piscibus exortis
, oritur autem cum Scorpione et Sagittario. Habet autem stellas supra caput III obscuras, in utrisque humeris singulas claras, in cubito sinistro I, in manu I, in medio pectore equino I, in prioribus poplitibus utrisque singulas, in interscapilio IIII, in ventre duas claras, in cauda III, in lumbo equino I, in genibus posterioribus singulas, in poplitibus singulas. Omnino XXIIII.
Hostia autem habet in cauda stellas II, in pede de posterioribus primo I et inter utrosque pedes I, in interscapilio I claram et in priore parte pedum I, infra alteram, in capite III dispositas. Omnino X.
XXXIII. ARA
prope antarcticum circulum tangens inter Hostiae caput et Scorpionis caudam extremam collocatur,
CITAZIONE
occidens Arietis exortu,
oriens cum Capricorno. Haec habet in summo cacumine turibuli quod formatur stellas II et in imo alteras II. Omnino IIII.
XXXIX. HYDRA
trium signorum longitudinem occupans, Cancri, Leonis, Virginis, inter aequinoctialem et hiemalem circulum collocatur, ita tamen, ut caput eius contendens ad signum quod Procyon vocatur, et totius Hydrae prope quarta pars inter aestivum et aequinoctialem circulum videatur. Cauda autem extrema paene Centauri caput tangens, sustinet in dorso Corvum, rostro corpus eius tundentem et toto corpore ad Cratera tendentem, qui satis longo dissidente intervallo, prope inter Leonem et Virginem constitutus videtur, inclinatior ad caput Hydrae.
CITAZIONE
Quae occidit Aquario et Piscibus ortis
, oritur autem cum his signis, de quibus supra diximus. Habet autem in capite stellas III, in prima a capite curvatura VI, sed earum novissimam claram; in secunda curvatura III, in tertia IIII, in quarta II, in quinta usque ad caudam VIIII omnes obscuras. Numero XXVII.
Corvus autem habet in gutture stellam I, in pennis II, infra pennam ad caudam versus II, in utrisque pedibus singulas. Omnino VII.
Supra primam a capite curvaturam Crater positus habet in labris stellas III, infra autem ansas II obscuras, in medio III, ad fundum II. Ita fiunt omnino X.
Piscis autem qui notius dicitur, inter hiemalem et antarcticum circulum media regione collocatus, spectare ad exortum videtur, inter Aquarium et Capricornum, ore excipiens aquam quae funditur ab Aquario. Hic occidit oriente Cancro, exoritur autem cum Piscibus. Sed est stellarum omnino XII.
Quae ad figurationem siderum pertinent, ad hunc finem nobis erunt dicta; reliqua protinus dicemus.
Retrieved from "http://la.wikisource.org/wiki/De_Astronomia_-_Liber_III"
Ciao.